Kitap Gökberk'in kırk yıla yakın bir süre içerisinde yaptığı konuşmalardan, genişçe bir okuyucu çevresi için yazılmış ve dergilerde yazılmış makalelerden oluşuyor. Burada toplanan yazılar, dil sorununun çağdaş kültürümüzün başlıca bir sorunu olduğu inancından kaynaklanıyor.
Kitabın 1. bölümü; Değişen Dünya, Teknik Üzerine Düşünceler, Geçmiş ve Gelecek, Tarih Bilinci, Büyük Adam Atatürk,
İkinci bölümü ise; Felsefe Bakımından Dil, Leibniz'in Alman Dili Üzerine Görüşleri, Millet Oluş Yolunda Dil Davası, Dilimizdeki 'Huzursuzluk', Anayasa Dikli, Türkiye'de Felsefe Dilinin Gelişmesi, Tarihsel Arkaplanı Bakımından Cumhuriyet, Döneminde Bilim Dili, Yazı Devriminin Anlamı yazılarından oluşuyor.
"Bugün gençlerimizin bilgilerini ve düşüncelerini gerektiği gibi anlatıp yazamadıklarından yakınılıyor. Bunda dilimizin, elbetteki, büyük payı var. Çünkü bugünün genci anlamını açık olarak bilmediği ancak yarım yamalak sezdiği bir yığın yabancı sözü ezbere kullanıyor."
"Yarınki Türk zekasını karartan bu durumdan nasıl sıyrılacağız? Bunun iki yolu var: Geriye giderek: Bugünkü, kimimizin ayakta tutmak için direndiği, karma dili kökleri ile bütün bir sistem olarak kavramak -bunun için de bu dilin birer temeli olan Arapça ile Farsça'yı okullarımıza yeniden koymak- veya ileriye giderek
Dilimizi, kendi öz malımız olan, doğrudan doğruya yaşayıp anladığımız değerlerden kurmak, kısaca, Türkçeyi, sözün dar anlamıyla, anadilimize dayatmak. "
"Öteki Avrupa ülkelerinde olduğu gibi Almanya'da da Ortaçağda kültür dili Latince idi. Yabancı etkilere karşı çıkan Almancanın ilk büyük eseri Protestanlığın kurucusu Luther'in 1534 yılında biten ünlü İncil çevirisidir. "Halkın diline kulak vererek" İncil'i Almancaya çevirdiğini söyleyen Luther, bu çevirisinde şaşılacak kadar az yabancı söz kullanmıştır. Luther'in İncil çevirisi bugünkü Almancanın temelidir."
"Büyük islam filozofları gerçekte Yunan filozoflarının aktarıcısı ve yorumcudurlar. Farabi, Platon ile Aristoteles'in, İbni Sina ile İbni Rüşt de Aristoteles'in yolunda ve izindedirler."
"Arapça, İslam kültür çevresinin ortak kültür dilidir. Bu çevrenin din kitabı, bu dilde, bu dilde yazılmıştı; bilimi, felsefesi bu dilde işlenmişti; medresenin resmi dili Arapça idi. Gerçi Arapça bizde devlet dili olmamıştır. Ancak Arapça sözler ve kurallar devletin ve aydınların kullandığı dille öylesine dolmuştu ki, bu dile bugün hiç de haksız olmayarak, Türkçe değil de Osmanlıca diyoruz. Türkçe ancak halkın dili idi ve halkın ağzında saklanıp kendini kurtarabilmişti."
